Salicornia ac unflwyddiaid eraill sy’n cymryd drosodd y llaid a’r tywod

Cymuned o blanhigion morfa heli arloesol sy’n cymryd drosodd traethellau llaid a thywod rhynglanwol yw Salicornia ac unflwyddiaid eraill, a hynny mewn mannau sy’n cael eu gwarchod rhag tonnau cryf. Mae’r morfa heli arloesol hwn yn rhagsylweddyn pwysig i’r gwaith o ddatblygu llystyfiant morfa heli mwy sefydlog. Mae Salicornia a chreaduriaid blynyddol eraill sy’n cymryd drosodd traethellau llaid a thywod yn datblygu yn rhannau isaf y morfa heli lle caiff y planhigion eu gorlifo gan y llanw yn aml iawn. Gall hefyd gymryd drosodd ochrau cilfachau agored, pantiau neu bantiau heli mewn morfeydd heli, yn ogystal â mannau o uwch forfeydd heli sydd wedi’u haflonyddu.

Mae llawer llai o amrywiaeth yn y math hwn o gynefin o’i gymharu â chynefin dôl morfa heli Iwerydd ac, yn y DU, mae Salicornia ac unflwyddiaid eraill sy’n cymryd drosodd draethellau llaid a thywod yn cwmpasu pedair cymuned wahanol o blanhigion.  

Mae tair o’r cymunedau hyn yn cwmpasu llecynnau agored o wydrlys lluosflwydd Sarcocornia perennis, llyrlys Salicornia spp., neu helys unflwydd Suaeda maritima. Gall dwysedd y planhigion hyn amrywio ac efallai eu bod yn is ar safleoedd gydag is-haenau mwy tywodlyd. Ymhlith rhywogaethau eraill y gellid eu gweld yno mae Puccinellia maritima, cordwellt cyffredin Spartina anglica a serenllys y morfa Aster tripolium. Mae ffurf arall o’r cynefin a gydnabyddir fel math o gymuned planhigion ar wahân yn cynnwys llystyfiant byrhoedlog sy’n cymryd drosodd bantiau heli mewn uwch forfeydd heli. Ymhlith planhigion nodweddiadol y math hwn o lystyfiant mae’r corwlyddyn arfor Sagina maritima a’r corwlyddyn clymog S. nodosa.

Yn yr ACA mae’r Salicornia a chymunedau morfeydd heli unflwyddiaid eraill yn barth arloesol ar gyrion arforol y morfeydd heli yn aberoedd Artro, Dyfi a Mawddach ac yn ymylu ar ran o Fae Tremadog. Yn aber afon Dyfi y mae’r gyfran fwyaf o’r nodwedd hon. Mae tair allan o bedair cymuned sydd i’w gweld fel arfer yn y nodwedd hon i’w gweld yma. Mae’r rhain yn cynnwys llecynnau agored o wydrlys lluosflwydd Sarcocornia perennis, llyrlys Salicornia spp., neu helys unflwydd Suaeda maritima.